ΒΙΟ.ΖΩ.ΕΛ Σπυριδάκης – Το ελαιόλαδο όπως το ξέρουν οι ειδικοί

Ποια είναι τα οφέλη του ελαιολάδου για την υγεία μας;

Το ελαιόλαδο, το οποίο είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, είναι το κύριο συστατικό της μεσογειακής διατροφής. Οι πληθυσμοί της Μεσογείου έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση και εγκεφαλικά επεισόδια, σε σχέση με τους βορειοαμερικανούς και βορειοευρωπαίους…

Τα μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (MUFAs), θεωρούνται ως ένα υγιές διατροφικό λίπος, σε αντίθεση με τα κορεσμένα λίπη και τα τρανς λιπαρά.
Το ελαιόλαδο είναι μια λιπαρή ουσία που λαμβάνεται από τον καρπό του ελαιόδεντρου (ελιά), ένα δέντρο που καλλιεργείται παραδοσιακά στη περιοχή της Μεσογείου, για την παραγωγή ελαιολάδου.

Το έλαιο χρησιμοποιείται σε καλλυντικά, φάρμακα, το μαγείρεμα και σαπούνια, και τα παλαιότερα χρόνια χρησιμοποιούνταν και ως καύσιμο για τους παραδοσιακούς λαμπτήρες. Παρά το γεγονός ότι παράγεται στις χώρες της Μεσογείου, σήμερα χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο.

Η Ελλάδα έχει την υψηλότερη πρόσληψη ελαιολάδου ανά άτομο στον κόσμο. 

Οι Έλληνες καταναλώνουν, κατά μέσο όρο, 24 λίτρα ελαιόλαδο ανά άτομο ανά έτος, σύμφωνα με το North American Olive Oil Association. Οι Ισπανοί και οι Ιταλοί καταναλώνουν περίπου 15 και 13 λίτρα ελαιολάδου ανά άτομο ανά έτος αντίστοιχα. Το 2010 περισσότερο από το 45% της παραγωγής ελαιολάδου προήλθε από την Ισπανία.

Ποια είναι τα οφέλη του ελαιολάδου για την υγεία;

Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, έχουν υπάρξει χιλιάδες μελέτες που εξετάζουν τα οφέλη του ελαιολάδου για την υγεία. Παρακάτω είναι μερικά παραδείγματα:

Το ελαιόλαδο είναι η κύρια πηγή του διατροφικού λίπους στη Μεσογειακή διατροφή, η οποία συνδέεται με ένα χαμηλό ποσοστό θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις σε σύγκριση με άλλα μέρη στον κόσμο.

Η Maria- Isabel Covas, στο Parc de Recerca Biomedica de Barcelona, Spain, προέβη σε εκτεταμένη ανασκόπηση των μελετών που είχαν επικεντρωθεί στις βιολογικές και κλινικές επιδράσεις του ελαιολάδου. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Pharmacological Research.

• Η μελέτη έδειξε ότι οι άνθρωποι που καταναλώνουν τακτικά ελαιόλαδο, έχουν πολύ λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρδιαγγειακές νόσους, όπως υπέρταση (υψηλή αρτηριακή πίεση), εγκεφαλικό επεισόδιο, και υπερλιπιδαιμία(υψηλά επίπεδα χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων).

• Η Covas διαπίστωσε επίσης, ότι η τακτική πρόσληψη ελαιολάδου βοηθά στη μείωση φλεγμονής, ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας (προβλήματα στα εσωτερικά τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων), θρόμβωσης και μεταβολισμού των υδατανθράκων.

Η Covas κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ¨Το ευρύ φάσμα των αντι-αθηρογόνωνεπιδράσεων, που συνδέονται με την κατανάλωση ελαιολάδου, θα μπορούσε να συμβάλει στην εξήγηση του χαμηλού ποσοστού της καρδιαγγειακής θνησιμότητας σε χώρες της Νότιας Ευρώπης και της Μεσογείου, σε σύγκριση με άλλες δυτικές χώρες, παρά τον υψηλό επιπολασμό του υψηλού κινδύνου για στεφανιαία νόσο.

Το τηγάνισμα με ελαιόλαδο δεν αυξάνει τον κίνδυνο καρδιακών  παθήσεων
Οι άνθρωποι που τρώνε τακτικά τρόφιμα που τηγανίζονται σε ελαιόλαδο δεν έχουν υψηλότερο κίνδυνο καρδιακής νόσου ή πρώιμου θανάτου, σύμφωνα με όσα ανέφεραν ερευνητές του Autonomous University of Madrid in Spain στο BMJ (British Medical Journal).

Σε αυτή τη μελέτη, ο καθηγητής Pilar Guallar – Castillon και οι συνεργάτες του συμπεριέλαβαν 40.757 ενήλικες ηλικίας 26 έως 69 ετών κατά τη διάρκεια μιας 11ετούς περιόδου. Επικεντρώθηκαν στις μεθόδους μαγειρέματος των ανθρώπων και τις διατροφικές τους συνήθειες. Κατά την έναρξη της μελέτης, κανένας από τους συμμετέχοντες δεν έπασχε από καρδιακή νόσο.

Η ομάδα όρισε ως τηγανητά φαγητά, τα τρόφιμα που είχαν παρασκευαστεί μόνο με τηγάνισμα. Οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν επίσης αν τηγανητό φαγητό τους ήταν σοταρισμένο, αν είχε προστεθεί κουρκούτι ή πανάρισμα.

Οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι: ¨Σε μια μεσογειακή χώρα, όπου το ελαιόλαδο και το ηλιέλαιο είναι τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα λιπαρά για το τηγάνισμα, και όπου μεγάλες ποσότητες τηγανητών τροφίμων καταναλώνονται τόσο εντός όσο και εκτός σπιτιού, δεν παρατηρήθηκε συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης τηγανητών τροφίμων και του κινδύνου για στεφανιαία νόσο ή θανάτου.”

Το ελαιόλαδο βοηθά στην πρόληψη εγκεφαλικού επεισοδίου.

Η Dr. Cécilia Samieri, από το University of Bordeaux and the NationalInstitute of Health and Medical Research (INSERM) in Bordeaux, France και οι συνεργάτες της, ανέφεραν στο Journal Neurology, ότι το ελαιόλαδο μπορεί να αποτρέψει εγκεφαλικά επεισόδια σε άτομα μεγάλης ηλικίας.

Η ομάδα διαπίστωσε ότι οι ηλικιωμένοι που χρησιμοποιούσαν συστηματικά το ελαιόλαδο για το μαγείρεμα και τη σαλάτα ή στο ψωμί είχαν 41% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, σε σύγκριση με συνομήλικούς τους, οι οποίοι δεν κατανάλωναν ποτέ ελαιόλαδο.

Η Dr. Cécilia Samieri είπε: «Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι τόσο συχνό σε ηλικιωμένα και το ελαιόλαδο θα ήταν ένας φθηνός και εύκολος τρόπος για την βοήθεια στην πρόληψή του».

Χαμηλότερος ο κίνδυνος κατάθλιψης με την κατανάλωση ελαιολάδου, υψηλότερος με τα τρανς λιπαρά.

Οι άνθρωποι των οποίων η διατροφή έχει υψηλή περιεκτικότητα σε τρανςλιπαρά – έτοιμο φαγητό και τρόφιμα μαζικής παραγωγής όπως γλυκά – μπορεί να έχουν υψηλότερο κίνδυνο για κατάθλιψη, σε σύγκριση με εκείνους των οποίων η διατροφή είναι πλούσια σε μονοακόρεστα και πολυακόρεσταλιπαρά.

Σύμφωνα με μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο University of Las Palmasde Gran Canaria in Spain και δημοσιεύτηκε στο PLoS ONE, το ελαιόλαδο φαίνεται να έχει μια ελαφρά προστατευτική δράση όσον αφορά τον κίνδυνο για κατάθλιψη.

Η Dr. Almudena Sánchez – Villegas και οι συνεργάτες της, πρόσθεσαν ότι τα ευρήματά τους εξακολουθούσαν να ισχύουν, ακόμα και μετά την στάθμιση της συνολικής διατροφής των ανθρώπων, της φυσικής δραστηριότητας και του τρόπου ζωής τους.

Η ερευνητική ομάδα συγκέντρωσε και ανέλυσε στοιχεία για 12.000 εθελοντές για μια περίοδο 6 ετών. Η μέση ηλικία τους κατά την έναρξη της μελέτης ήταν 37,5 χρόνια. Είχαν όλοι συμπληρώσει ένα ερωτηματολόγιο με 136 ερωτήσεις, το οποίο είχε πληροφορίες σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες, τον τρόπο ζωής τους και φυσική και κλινική κατάσταση της υγείας τους.

Οι ερευνητές υπολόγισαν τον αριθμό των ατόμων με κατάθλιψη κατά την έναρξη της μελέτης και στη συνέχεια πάλι σε κάθε συνεδρία παρακολούθησης. Σαν περιπτώσεις κατάθλιψης ορίστηκαν εκείνες που είχαν διαγνωστεί κλινικά από ειδικό γιατρό.

Οι συγγραφείς της μελέτης διαπίστωσαν ότι όταν συνέκριναν τους εθελοντές που κατανάλωναν συστηματικά τρανς λιπαρά, με άτομα που το κύριο λιπαρό στη διατροφή τους ήταν το ελαιόλαδο, αυτοί που κατανάλωναν τρανς λιπαρά είχαν 48% αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν κατάθλιψη.

Η ποσότητα κατανάλωσης των trans λιπαρών ήταν ευθέως ανάλογη με τον κίνδυνο για κατάθλιψη. Όσο μεγαλύτερη η κατανάλωση των τρανς λιπαρών τόσο μεγαλύτερος ο κίνδυνος.

Το ελαιόλαδο μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Μια ομάδα επιστημόνων από το Universitat Autonoma de Barcelona στην Ισπανία, βρήκε ένα μηχανισμό κλειδί, με τον οποίο το παρθένο ελαιόλαδο προστατεύει τον οργανισμό από τον καρκίνο του μαστού, σε αντίθεση με άλλα φυτικά έλαια. Οι ερευνητές αποκωδικοποίησαν μια πλειάδα μηνυμάτων εντός των κυττάρων των όγκων του μαστού, που ενεργοποιούνται από το παρθένο ελαιόλαδο. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το ελαιόλαδο μειώνει τη δραστηριότητα του p21ras (ένα ογκογονίδιο), αποτρέπει τις βλάβες του DNA, προάγει το θάνατο του κυτταρικού όγκου και πυροδοτεί αλλαγές σε διαύλους πρωτεϊνών. Η ομάδα διαπίστωσε ότι ενώ το καλαμποκέλαιο – που είναι πλούσιο σε ω-6 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα – αύξησε την επιθετικότητα των όγκων, το παρθένο ελαιόλαδο είχε το αντίθετο αποτέλεσμα.

Το ελαιόλαδο βοηθά στη διατήρηση υγιών επιπέδων χοληστερόλης.

Μια ιαπωνική μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Medical Science Monitor, έδειξε ότι η μέση συγκέντρωση της LDL – χοληστερόλης μειώθηκε σε 28 εξωτερικούς ασθενείς που έλαβαν συμπληρώματα ελαιολάδου μία φορά την ημέρα για έξι εβδομάδες.

Η LDL (χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνη) αναφέρεται συχνά ως «κακή χοληστερόλη». Η «καλή χοληστερόλη» ονομάζεται HDL (υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη). Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι: «Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν μια εξαιρετικά ευεργετική επίδραση του ελαιόλαδου στο φάσμα των λιποπρωτεϊνών».

Πώς το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο προστατεύει από τη νόσο του  Αλτσχάιμερ.

Η ολεοκανθάλη είναι μια φυσική φαινόλη που βρέθηκε στο έξτρα – παρθένο ελαιόλαδο. Σε εργαστηριακά πειράματα με ποντίκια, οι ερευνητές ανακάλυψαν η ολεοκανθόλη βοηθάει στην απομάκρυνση των ανώμαλων πρωτεϊνών, της νόσου του Alzheimer, από τον εγκέφαλο.

Στο παρελθόν, οι ερευνητές είχαν εξηγήσει, ότι τα ποσοστά της νόσου του Alzheimer είναι χαμηλότερα στις μεσογειακές χώρες, όπου η κατανάλωση ελαιολάδου είναι υψηλότερη, απ΄ότι στα υπόλοιπα μέρη του κόσμου.

Ο Amal Kaddoumi και η ομάδα του, έθεσαν ως στόχο να καθορίσουν το αν η ολεοκανθόλη μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της συσσώρευσης του β- αμυλοειδούς, που πιστεύεται ότι είναι ο ένοχος της νόσου του Alzheimer. 

Η μελέτη τους δημοσιεύεται στο περιοδικό Chemical Neuroscience.

Η ομάδα παρακολούθησε την επίδραση της ολεοκανθόλης σε καλλιέργιαεγκεφαλικών κυττάρων και σε εγκεφάλους σε εργαστηριακά ποντίκια.

Βρήκαν ότι τόσο στην καλλιέργεια των εγκεφαλικών κυττάρων, όσο και στους εγκεφάλους των ποντικών, υπήρχε σταθερή αύξηση της παραγωγής δύο πρωτεϊνών και βασικών ενζύμων, που είναι γνωστό ότι είναι ζωτικής σημασίας για την απομάκρυνση του βήτα – αμυλοειδούς από τον εγκέφαλο.

Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι: «Η ολεοκανθόλη, που προέρχεται από το extra παρθένο ελαιόλαδο και προσλαμβάνεται μέσω της μεσογειακής διατροφής, έχει τη δυνατότητα να μειώσει τον κίνδυνο της νόσου του Alzheimer ή συναφών νευροεκφυλιστικών ανοιών».

Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο βοηθά στην πρόληψη της οξείας παγκρεατίτιδας.

Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε ελαϊκό οξύ και υδροξυτυροσόλη, που επηρεάζουν την ανάπτυξη της οξείας παγκρεατίτιδας (ξαφνική φλεγμονή του παγκρέατος).

Ερευνητές από το University of Granada στην Ισπανία, πραγματοποίησαν ένα in vitro πείραμα το οποίο έδειξε ότι τα συστατικά του έξτρα παρθένου ελαιόλαδο μπορεί να προστατεύσουν από οξεία παγκρεατίτιδα.

Η επικεφαλής ερευνήτρια, María Belén López Millán είπε ότι: «Έχουμε ισχυρές ενδείξεις για την ύπαρξη οξειδωτικών-φλεγμονωδών διεργασιών που εμπλέκονται στην έναρξη των χρόνιων ασθενειών, καθώς και για το ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτές τις διαδικασίες».

Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο προστατεύει το συκώτι.

Οι ερευνητές στο University of Monastir, Tunisia, and King Saud Universityστη Σαουδική Αραβία, πραγματοποίησαν μια μελέτη που αποδεικνύει ότι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο μπορεί να προστατεύσει το συκώτι από το οξειδωτικό στρες.
Το οξειδωτικό στρες αναφέρεται σε κυτταρική βλάβη που σχετίζεται με την χημική αντίδραση μεταξύ των ελεύθερων ριζών και άλλων μορίων στο σώμα. Με απλά λόγια το οξειδωτικό στρες σημαίνει κυτταρική βλάβη.

Σε αυτή τη μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο BioMed Central, ο Dr. Mohamed Hammami και οι συνεργάτες του ανέφεραν ότι τα ποντίκια εργαστηρίου που εκτέθηκαν σε ένα μετρίως τοξικό ζιζανιοκτόνο, που τους χορηγήθηκε διατροφή η οποία περιείχε ελαιόλαδο, είχαν μερική προστασία από βλάβη του ήπατος.

Ο Hammami δήλωσε: «Το ελαιόλαδο αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό της μεσογειακής διατροφής. Υπάρχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι μπορεί να έχει μεγάλα οφέλη για την υγεία, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του κινδύνου για στεφανιαία νόσο, της πρόληψης ορισμένων μορφών καρκίνου και της τροποποίησης ανοσοποιητικών και φλεγμονωδών αντιδράσεων. Εδώ, έχουμε δείξει ότι το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και τα εκχυλίσματα του προστατεύουν από την οξειδωτική βλάβη του ηπατικού ιστού».

Το ελαιόλαδο προστατεύει από την ελκώδη κολίτιδα.

Η ελκώδης κολίτιδα, μια αρκετά κοινή μακροχρόνια (χρόνια) διαταραχή, είναι μια ασθένεια που προκαλεί φλεγμονή του παχέος εντέρου (κόλον). Είναι ένας τύπος της φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, η οποία είναι παρόμοια με τη νόσο του Crohn, μια παρόμοια διαταραχή.

Οι επιστήμονες στο University of East Anglia, στην Αγγλία, λένε ότι η επιπλέον κατανάλωση ελαιόλαδου, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της ελκώδους κολίτιδας.

Ο Dr Andrew Hart και η ομάδα του συγκέντρωσαν και ανέλυσαν στοιχεία για περισσότερα από 25.000 άτομα που ζουν στο Norfolk της Αγγλίας, και ήταν ηλικίας μεταξύ 40 και 65 ετών. Οι εθελοντές είχαν συμμετάσχει στη μελέτη EPIC(European Prospective Investigation into Diet and Cancer), το χρονικό διάστημα 1993-1997. Κανένας από αυτούς δεν είχε ελκώδη κολίτιδα κατά την έναρξη της μελέτης.

Οι συμμετέχοντες συμπλήρωναν ερωτηματολόγια σε τακτά διαστήματα και κρατούσαν λεπτομερή διατροφικά ημερολόγια, στα οποία περιλαμβάνονται πληροφορίες σχετικά με τη γενική υγεία τους και την κατανάλωση των λιπών.

Σε επανεξέταση το 2004, οι ερευνητές συνέκριναν τις δίαιτες εκείνων που είχαν αναπτύξει ελκώδη κολίτιδα με εκείνους που δεν είχαν παρουσιάσει τη νόσο. 

Ανακάλυψαν ότι οι συμμετέχοντες με την υψηλότερη πρόσληψη του ελαϊκούοξέος – ένα συστατικό του ελαιόλαδου – είχαν 90% χαμηλότερο κίνδυνο εκδήλωσης ελκώδους κολίτιδας σε σύγκριση με εκείνους με τη χαμηλότερη πρόσληψη.

Ο Dr. Hart είπε: «Το ελαϊκό οξύ φαίνεται να βοηθάει στην πρόληψη της ανάπτυξης της ελκώδους κολίτιδας, εμποδίζοντας χημικές ουσίες στο έντερο, που επιδεινώνουν τη φλεγμονή, που παρατηρείται σε αυτή τη νόσο. Εκτιμούμε, ότι περίπου το ήμισυ των περιπτώσεων ελκώδους κολίτιδας θα μπορούσαν να αποφευχθούν, εάν είχε καταναλωθεί μεγαλύτερη ποσότητα ελαϊκού οξέος. Δύο έως τρεις κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο ημερησίως θαέχουν μια προστατευτική δράση». 

Πηγή: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ
               Αλ. Παπαναστασίου 37, 54639, Θεσσαλονίκη.
               τηλ. fax. 2310 966347