Στο σημερινό άρθρο θα αναφερθούμε στις καλλιεργητικές φροντίδες που χρειάζεται η καλλιέργεια της πατάτας, από την επιλογή ποικιλίας και τη φύτευση μέχρι τη συγκομιδή. Για να απολαμβάνουμε τις πιο νόστιμες πατάτες από τον κήπο μας.
Ποιες είναι οι πιο εμπορεύσιμες ποικιλίες πατάτας;
Υπάρχουν εκατοντάδες ποικιλίες πατάτας που κυκλοφορούν στην αγορά και μπορούμε να επιλέξουμε ανάλογα τη γεύση, την ποσότητα παραγωγής, την ανθεκτικότητα σε ασθένειες, καθώς και την αντοχή σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες όπως η παγωνιά. Στην Ελλάδα κατά βάση, καλλιεργούνται ποικιλίες λευκόσαρκες ή κιτρινόσαρκες, όπως οι ποικιλίες: Spunta, Kennebek, Agila, Alegria, Liseta, Marfona, Vivaldi και Alaska. Πολύ γνωστές στον Έλληνα καταναλωτή είναι: οι πατάτες Νάξου, Νευροκοπίου, Κύπρου και η Λασιθίου, οι οποίες είναι παραδοσιακές περιοχές καλλιέργειας και όχι συγκεκριμένες ποικιλίες.
Λιγότερο διαδεδομένες στην ελληνική αγορά, αλλά εξαιρετικά γευστικές, είναι οι έγχρωμες ποικιλίες πατάτας με μωβ, ροζ ή κόκκινο χρώμα σάρκας και φλοιού, αφού το χρώμα τους οφείλεται στην υψηλή περιεκτικότητά τους σε χρωστικές (ανθοκυάνες), διαθέτουν χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη και είναι κατάλληλες για ειδικά διατροφικά προγράμματα.
Πότε φυτεύουμε τις πατάτες;
Η βασική εποχή που καλλιεργείται η πατάτα στην χώρα μας είναι η άνοιξη. Για την ανοιξιάτικη καλλιέργεια πατάτας, φυτεύουμε τις πατάτες στα τέλη του χειμώνα (Φεβρουάριο -Μάρτιο) στις νότιες περιοχές της χώρας και συγκομίζουμε στα τέλη της άνοιξης και στις αρχές καλοκαιριού. Στις βόρειες και ορεινές περιοχές της χώρας, η πατάτα φυτεύεται στα μέσα της άνοιξης (Απρίλιος-Μάιος) και συγκομίζουμε μέσα στο καλοκαίρι.
Στις νότιες περιοχές της χώρας, όπου έχουμε ηπιότερο χειμώνα, γίνεται και φθινοπωρινή καλλιέργεια πατάτας.
Συγκεκριμένα, η φύτευση γίνεται από τα τέλη καλοκαιριού μέχρι τις αρχές φθινοπώρου και κάνουμε τη συγκομιδή πατάτας στις αρχές του χειμώνα.
Ποια η προετοιμασία για τη φύτευση του πατατόσπορου;
Η καλλιέργεια της πατάτας γίνεται με τη φύτευση κονδύλων πατάτας που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα και ονομάζεται πατατόσπορος. Προμηθευόμαστε τον πατατόσπορο τουλάχιστον 15 μέρες πριν την σπορά για να προλάβει να βγάλει φύτρα 1-1,5 εκατοστού μέχρι να τον φυτέψουμε.
Αν είναι μεγάλου μεγέθους, δηλαδή διαμέτρου 35-55 χιλιοστών, ο πατατόσπορος μπορεί να χωριστεί σε κομμάτια που κάθε κομμάτι διαθέτει τουλάχιστον ένα φύτρο. Μπορούμε όμως να προμηθευτούμε μικρού μεγέθους πατατόσπορο διαμέτρου 25-35 χιλιοστών (νανάκι) από την επιθυμητή ποικιλία, ώστε να μη χρειαστεί τεμαχισμό και να τον φυτέψουμε απευθείας στο χωράφι.
Η ποσότητα πατατόσπορου που φυτεύουμε είναι περίπου 200-250 κιλά/ στρέμμα όταν πρόκειται για το κανονικό μέγεθος και 100-125 κιλά/ στρέμμα αν πρόκειται για τα νανάκια. Πριν τη φύτευση του πατατόσπορου, απομακρύνουμε τα υπολείμματα παλαιάς φυτείας πατάτας ή άλλης καλλιέργειας που έχει προηγηθεί για να αποφύγουμε τη μεταφορά ασθενειών στη νέα καλλιέργεια. Η πατάτα χρειάζεται γόνιμο και αφράτο χώμα για να μπορέσει να αναπτυχθεί και να μας δώσει πλούσια παραγωγή. Θα χρειαστεί να κάνουμε ένα καλό όργωμα με καλλιεργητή και καλό σκάψιμο στη συνέχεια με την τσάπα μας για αν διαμορφώσουμε τα αυλάκια που θα φυτευτεί η πατάτα. Προσοχή! Καλό θα είναι, για να αποφύγουμε τη στειρότητα των εδαφών από θρεπτικά στοιχεία, καθότι η πατάτα απομυζά το άζωτο και τα θρεπτικά στοιχεία των εδαφών που καλλιεργείται, να κάνουμε εναλλαγή καλλιεργειών ανά χρόνο με ψυχανθή (λαθούρι, βίκος, κουκιά κ.α.) ή αμειψισπορά ώστε να ξεκουράζονται τα εδάφη και να επανακτούν το χαμένο άζωτο και τα ιχνοστοιχεία τους.
Ποιές οι αποστάσεις φύτευσης της πατάτας;
Φυτεύουμε τον πατατόσπορο σε βάθος 15-20 εκατοστών και σε κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης 30-40 εκατοστών μεταξύ των θέσεων φύτευσης και 70-80 εκατοστών μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Είναι σημαντικό να αποφεύγεται η πυκνή φύτευση της πατάτας, καθώς λόγω κακού αερισμού αναπτύσσεται ευκολότερα η ασθένεια του περονόσπορου που αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα στην καλλιέργεια της πατάτας.
Ο πατατόσπορος φυτρώνει συνήθως περίπου σε δύο εβδομάδες μετά την φύτευση. Το φύτρωμα του πατατόσπορου μπορεί να καθυστερήσει όταν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες ή αν κατά την φύτευση δεν έχουν ήδη εκπτυχθεί τα φύτρα του πατατόσπορου.
Όταν τα φυτά της πατάτας φτάσουν σε ύψος 20-30 εκατοστά, φέρνουμε χώμα και κάνουμε αναχώματα, γύρω από τον κεντρικό βλαστό της πατάτας. Το ανάχωμα ή σώριασμα, αποσκοπεί στο να αναπτυχθούν καλύτερα οι κόνδυλοι της πατάτας μέσα στο χώμα και να αποφύγουμε να βγουν στην επιφάνεια.
Κάθε πότε χρειάζεται πότισμα η καλλιέργεια της πατάτας;
Η καλλιέργεια της πατάτας είναι απαιτητική σε νερό, καθώς όταν υπάρχει έλλειψη υγρασίας η παραγωγή είναι πολύ μικρότερη. Οι ανάγκες της πατάτας σε πότισμα διαφέρουν σε κάθε στάδιο ανάπτυξης του φυτού και χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή από τον καλλιεργητή. Οι μεγαλύτερες ανάγκες σε πότισμα, παρατηρούνται:
- κατά την περίοδο που μεγαλώνουν οι κόνδυλοι, δηλαδή μετά το σώριασμα, ενώ έχει μικρότερες ανάγκες σε νερό
- κατά την περίοδο του φυτρώματος
- στα τελικά στάδια της συγκομιδής.
Συνήθως, ποτίζουμε 2-3 φορές τη βδομάδα στην ανοιξιάτικη καλλιέργεια και 1-2 φορές τη βδομάδα κατά την περίοδο του φθινοπώρου, λαμβάνοντας υπόψη το είδος του εδάφους που έχουμε φυτέψει τις πατάτες και τις καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν την συχνότητα του ποτίσματος, ενώ χρησιμοποιούμε σύστημα στάγδην άρδευσης με σταλακτηφόρα λάστιχα αποστάσεων των 30 ή 40 cm αφού πλεονεκτεί, καθώς συντελεί στην εξοικονόμηση νερού και στην αποφυγή διαβροχής του φυλλώματος που μπορεί να αποτελέσει αιτία ανάπτυξης ασθενειών.
Ποιό το κατάλληλο λίπασμα για την καλλιέργεια της πατάτας;
Κατά τη φύτευση στο χωράφι, ενσωματώνουμε κομπόστ και κοπριά για να εμπλουτίσουμε το έδαφος με οργανική ουσία και θρεπτικά συστατικά ενώ βελτιώνουμε και το χώμα καθώς γίνεται πιο αφράτο, αερίζεται και αποστραγγίζει καλύτερα.
Στην αρχική λίπανση, μπορούμε να προσθέσουμε βιολογικό λίπασμα πλούσιο σε κάλιο, ζωική κοπριά καλά «σβησμένη», ή ένα απλό σύνθετο λίπασμα τύπου 15-15-15 για να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη παραγωγή. Άλλωστε, η καλλιέργεια της πατάτας είναι πολύ απαιτητική και απορροφά μεγάλες ποσότητες καλίου από το έδαφος εξαντλώντας το χωράφι μας.
Μια δεύτερη λίπανση καλό είναι να γίνεται κατά την περίοδο του σωριάσματος της πατάτας, ένα μήνα περίπου μετά το φύτρωμα, προσθέτοντας βιολογικό λίπασμα ή σύνθετο λίπασμα με υψηλή περιεκτικότητα σε άζωτο.
Ποιές οι εντομολογικές και οι μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλουν την πατάτα;
Ο περονόσπορος ή φυτόφθορα είναι η σημαντικότερη μυκητολογική ασθένεια που προσβάλλει τα φυτά της πατάτας και ευνοείται σε συνθήκες υψηλής υγρασίας. Τα συμπτώματα του περονόσπορου ξεκινούν από τα κατώτερα φύλλα του φυτού, όπου διακρίνονται κιτρινωπές κηλίδες ακανόνιστου σχήματος και αργότερα έχουν καστανό καμένο χρώμα.
Για την αντιμετώπιση του περονόσπορου της πατάτας ψεκάζουμε προληπτικά με διάλυμα χαλκού κάθε 15 μέρες. Ο ψεκασμός θα πρέπει να γίνει μεταφυτρωτικά, 2-3 βδομάδες αφού φυτρώσει η πατάτα, όταν τα φυτά φθάνουν σε ύψος περίπου τα 20 εκατοστά. Συμβουλευόμαστε πάντα τους γεωπόνους μας για την ορθή χρήση φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων, ενώ τηρούμε πάντα τα μεσοδιαστήματα συγκομιδής που ορίζει ο εκάστοτε κατασκευαστής στην ετικέτα του φυτοπροστατευτικού προϊόντος και δεν αμελούμε να λαμβάνουμε τα κατάλληλα μέτρα προσωπικής ασφαλείας.
Η καλλιέργεια της πατάτας προσβάλλεται και από τον δορυφόρο, ένα έντομο με πορτοκαλί ραβδώσεις που μοιάζει με πασχαλίτσα και τρώει τα φύλλα της πατάτας. Η αντιμετώπιση του δορυφόρου γίνεται με ψεκασμό με οικολογικό σκεύασμα φυσικής πυρεθρίνης.
Πότε συγκομίζουμε τις πατάτες;
Στους 3-4 μήνες μετά τη φύτευση όταν έχει σχηματιστεί ο εξωτερικός φλοιός της πατάτας, είναι έτοιμες να συγκομιστούν από το χωράφι. Η ποσότητα της παραγόμενης πατάτας κυμαίνεται από 20-40 κιλά ανά κιλό φυτεμένου πατατόσπορου και εξαρτάται από το μέγεθος του πατατόσπορου που φυτέψαμε, το έδαφος, την εποχή φύτευσης και τις καλλιεργητικές φροντίδες. Χρησιμοποιώντας κατάλληλα εργαλεία κατά τη συγκομιδή, βγάζουμε τις πατάτες από το έδαφος προσπαθώντας να μην τραυματίσουμε τους κονδύλους, γιατί μετά θα μας χαλάσουν κατά την αποθήκευση. Αφού βγάλουμε τις πατάτες από το χώμα, τις διατηρούμε σε σωρούς στο χωράφι για 2–3 μέρες μέχρι να στεγνώσουν, και τις σκεπάζουμε με λινάτσες για την αποφυγή ηλιοεγκαυμάτων. Αν οι πατάτες που συγκομίσαμε έχουν πράσινο χρώμα, αυτό σημαίνει ότι κατά την καλλιέργεια βγήκαν έξω από το χώμα και ήρθαν σε έκθεση στις ακτίνες του ήλιου. Σε αυτήν την περίπτωση, οι πατάτες περιέχουν υψηλή συγκέντρωση σε σολανίνη, μία τοξική ουσία που τις κάνει ακατάλληλες για φάγωμα.
Πώς αποθηκεύουμε και συντηρούμε τις πατάτες;
Για την αποθήκευση της πατάτας, επιλέγουμε σκοτεινές, χωρίς υγρασία, αποθήκες με θερμοκρασία 6–10 °C και διατηρούμε τις πατάτες σε πλαστικά ή ξύλινα τελάρα για αρκετές εβδομάδες. Σκονίζουμε τις πατάτες κάθε 20–30 μέρες με βιολογικό σκεύασμα βάκιλου Θουριγγίας για να αντιμετωπίσουμε με οικολογικό τρόπο τη φθοριμαία, ένα έντομο που σκουληκιάζει τις πατάτες.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι πατάτες δεν αποθηκεύονται σε ψυγείο ή κατάψυξη, καθώς οι χαμηλές θερμοκρασίες υποβαθμίζουν την ποιότητα τους και αλλοιώνεται τόσο η γεύση, όσο και η υφή τους.
- Η ΒΙΟ.ΖΩ.ΕΛ. ΣΠΥΡΙΔΑΚΗΣ Α.Β.Ε.Ε. & οι γεωπόνοι της, σε Πέραμα, Σφακάκι, Σπήλι, Μεσοχωριό και Μαλάδες Ηρακλείου, προτείνουν οικονομικά και υψηλής ποιότητας λιπάσματα των εταιρειών:
- VITA CHEMIE/ FERTIBERIA / MEDILCΟ
Για τη σωστή χρήση των λιπασμάτων σε κάθε καλλιέργεια, μπορείτε να συμβουλευτείτε τους γεωπόνους μας, οι οποίοι θα σας κατευθύνουν και θα σας προτείνουν την κατάλληλη και πιο συμφέρουσα λύση για τις δικές σας ανάγκες.
ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: ΠΕΡΑΜΑ 28340-22230, ΣΦΑΚΑΚΙ: 28430- 74630, 6973011359,6986839730
