Το θέμα της ίωσης της καστανής ρυτίδωσης και των γενετικών παραμορφώσεων σε καλλιέργειες ντομάτας απασχολεί τους αγρότες και θα συζητηθεί σε σύσκεψη που έχει οργανώσει ο Αγροτικός Σύλλογος Ιεράπετρας.
Η Ίωση της καστανής ρυτίδωσης αλλά και ορισμένες έντονες γενετικές παραμορφώσεις σε συγκεκριμένες ποικιλίες τομάτας, που έχουν ταλαιπωρήσει αρκετά τους αγρότες τα τελευταία χρονιά, θα τεθούν στο τραπέζι των συζητήσεων σε σύσκεψη που οργανώνει ο Ενιαίος Αγροτικός Σύλλογος Ιεράπετρας, στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου στις 8.00 το βράδυ της ερχόμενης Τρίτης 25 Ιουνίου.
«Ο Ενιαίος Αγροτικός Σύλλογος Ιεράπετρας, καλεί σε έκτακτη σύσκεψη τους παραγωγούς της ευρύτερης περιοχής που έχουν αντιμετωπίσει έντονα αυτά τα προβλήματα, τουλάχιστον για τον τελευταίο χρόνο, ενώ είναι επίσημα γνωστό ότι απασχολεί ένα μικρό ποσοστό των παραγωγών ντομάτας της Ιεράπετρας, καθώς μέχρι σήμερα στην Γεωργική Υπηρεσία που καταγράφει αυτά τα προβλήματα έχουν δηλωθεί κρούσματα καστανής ρυτίδωσης μόνο σε θερμοκήπια 50 περίπου παραγωγών, ίσως επειδή οι συνάδελφοι φοβούνται ότι το θερμοκήπιο τους θα τεθεί σε καραντίνα και δε θα μπορούν να φυτέψουν ξανά ντομάτες. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπαίνουν σε καραντίνα τα θερμοκήπια που έχουν συμπτώματα καστανής ρυτίδωσης, αλλά μόνο τα ιωμένα φυτά που πρέπει να ξεριζωθούν και να καταστραφούν χωρίς να μεταφερθεί η ίωση σε γειτονικά θερμοκήπια η σε άλλα φυτά μέσα στον ίδιο χώρο», είπε στο neakriti.gr, ο γραμματέας του Ενιαίου Αγροτικού Συλλόγου Ιεράπετρας κ. Μιχάλης Βιαννιτάκης.
Παράλληλα συμπληρώνει: «Γνωρίζω ότι όσοι είχαν στην καλλιέργεια τους την ίωση της καστανής ρυτίδωσης έχασαν από την παραγωγή τους γύρω στο 60% του εισοδήματος τους. Για το λόγο αυτό θέλουμε να έρθουν στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου την ερχόμενη Τρίτη, όσοι παραγωγοί αντιμετώπισαν τέτοια προβλήματα με την ίωση, να καταγράψουμε όλες τις μολύνσεις που έχουμε στα θερμοκήπια της Ιεράπετρας, να ερευνήσουμε αν είναι αυτό εφικτό να γίνει την προέλευση της ίωσης και να κινηθούμε νομικά εάν υπάρχει σοβαρός λόγο».
Τέλος τονίζει: «Καταγραφή προβλημάτων σε περιπτώσεις γενετικών παραμορφώσεων σε καρπούς ντομάτας και σε φυτά θα μπορέσουμε να κάνουμε επίσης το ίδιο βράδυ και αναλόγως του τι θα προκύψει από αυτή την καταγραφή θα κινηθούμε σε συνεργασία με τους νομικούς μας συμβούλους. Στόχος της συνάντησης είναι, η επιμέρους καταγραφή των περιπτώσεων και η συλλογή όλων των απαραίτητων στοιχείων καθώς και η λήψη αποφάσεων για τα επόμενα στάδια αντιμετώπισης αυτών των ζητημάτων».
Έως σήμερα, οι παραγωγοί στην Ιεράπετρας έχουν επαρκώς ενημερωθεί για τα προληπτικά μέτρα στην αντιμετώπιση αυτής της ίωσης, αλλά χρειάζεται ακόμη μεγάλη προσπάθεια για να πειστούν ότι πρέπει να εφαρμόζουν με σχολαστικότητα όλα αυτά τα μέτρα. Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν οι ενημερωτικές συγκεντρώσεις που έγκαιρα οργάνωσε ο Ενιαίος Αγροτικός Σύλλογος Ιεράπετρας .
Παρόλα αυτά, είναι απαραίτητο να υπενθυμίσουμε για άλλη μια φορά την σημαντικότητα της πρόληψης για την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης ίωσης, καθώς δυστυχώς δεν υπάρχει ακόμα μέθοδος θεραπείας μετά την προσβολή της καλλιέργειας.
«Η ίωση μεταφέρεται πολύ εύκολα με μηχανικά μέσα και με τις καλλιεργητικές εργασίες. Είναι σημαντικό να δηλώνονται τα κρούσματα αν και εφόσον υπάρχουν στην Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής. Στην περίπτωση κρούσματος, η συγκεκριμένη θερμοκηπιακή μονάδα δεν υπάγεται σε καθεστώς καραντίνας. Απολυμαίνουμε συχνά τα χέρια μας, τα εργαλεία, τις κλούβες μεταφοράς, τους χώρους συσκευασίας, τα υποδήματα μας κατά την είσοδο στο χώρο καλλιέργειας και οτιδήποτε άλλο έρχεται σε επαφή με τους καρπούς ή τα φυτά μας. Χρησιμοποιούμε απολυμαντικό σκεύασμα που βάση του έχει το χλώριο. Δεν επιτρέπουμε άσκοπες επισκέψεις στον χώρο της καλλιέργειας. Χρησιμοποιούμε μόνο πιστοποιημένο πολλαπλασιαστικό υλικό. Ενημερώνουμε άμεσα την αρμόδια ΔΑΟΚ, μόνο στην υποψία κρούσματος ώστε να ληφθεί δείγμα εξακρίβωσης ότι πρόκειται για την συγκεκριμένη ίωση», μας λέει ο γεωπόνος κ. Βαγγέλης Δρίμτσιας, ο οποίος προσθέτει ότι, «στην Ιεράπετρα δεν έχουμε ιδεί ακόμη την πραγματική εικόνα από τη μόλυνση αυτής της ίωσης και το ποσοστό των μολυσμένων καλλιεργειών είναι ακόμη μικρό, αλλά είναι σίγουρο ότι θα μεγαλώσει γιατί ο ιός εξαπλώνεται πάρα πολύ εύκολα. Σε άλλες περιοχές παραγωγής ντομάτας στην κεντρική Ελλάδα η καστανή ρυτίδωση έχει φτάσει στο 60% των καλλιεργειών, ενώ το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο σε όλη την Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο», είπε στο neakriti.gr, μεταξύ άλλων ο γεωπόνος κ. Βαγγέλης Δρίμτσιας, επισημαίνοντας ότι θα πρέπει να τηρούνται πιστά όλα τα προληπτικά μέτρα.
«Όλοι μας έχουμε χρέος να πράξουμε τα δέοντα ώστε να προφυλάξουμε για άλλη μια χρονιά την περιοχή μας από την συγκεκριμένη ίωση αλλά κυρίως να προφυλάξουμε τον ιδρώτα μας, ιδιαίτερα με αυτήν την δύσκολη οικονομική συγκυρία. Να τονίσουμε δε ότι η ίωση της καστανής ρυτίδωσης δεν αποτελεί απειλή για τον οργανισμό του καταναλωτή που βάζει στο τραπέζι του τις ντομάτες που έχουν καστανή ρυτίδωση, αλλά μπορεί να τις διακρίνει από τα σημάδια που έχουν στο φλοιό τους», τονίζει ο Αγροτικός Σύλλογος της Ιεράπετρας.
Δέκα ολόκληρα χρόνια αποτελεί τον εφιάλτη των ντοματοπαραγωγών
Ο ιός της καστανής ρυτίδωσης των καρπών τομάτας (ToBRFV) ανήκει στο γένος Tobamovirus. Στο γένος περιλαμβάνεται και ο ιός του μωσαϊκού του καπνού (TMV) και ο ιός του μωσαϊκού της τομάτας (ToMV).
Aναφέρθηκε πρώτη φορά στο Ισραήλ το 2014. Στην συνέχεια στην Ιταλία, το Μεξικό, Τουρκία, Κίνα, Ηνωμένο Βασίλειο, Κάτω Χώρες, Γαλλία και Ελλάδα. Στην Ελλάδα ο ιός διαπιστώθηκε σε δείγμα ντομάτας θερμοκηπίου στην περιοχή Παλαιόχωρα του Νομού Χανιών.
Λόγω της υψηλής επικινδυνότητας για τις καλλιέργειες τομάτας (Solanum lycopersicum) και πιπεριάς (Capsicum spp.) περιλαμβάνεται στην λίστα του Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Οργανισμού Προστασίας φυτών (EPPO). Από τον Νοέμβριο 2019, η Ευρωπαϊκή ‘Ένωση έχει λάβει μέτρα για την αποφυγή εισαγωγής και περεταίρω εξάπλωσης του ιού.
Οι πιο ευαίσθητες ποικιλίες τομάτας είναι αυτές που διαθέτουν γονίδια ανθεκτικότητας εναντίον άλλων ιών του γένους Tobamovirus.
Μπορεί να μεταδοθεί με την επαφή από φυτό σε φυτό, με τα εργαλεία αλλά και με τα ρούχα. Είναι πολύ πιθανόν να μεταδίδεται και με τους σπόρους όπως και με μολυσμένο φυτωριακό υλικό. Στις υπό κάλυψη καλλιέργειες μπορεί να μεταδοθεί μέσω των βομβίνων όπου αυτοί χρησιμοποιούνται ως επικονιαστές. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται το έδαφος καθώς μπορεί να διατηρηθεί μολυσμένο για τουλάχιστον 6 μήνες. Ζιζάνια όπως τα Chenopodiastrum murale και Solanum nigrum προσβάλλονται από τον ιό και μπορεί να λειτουργήσουν ως αποθήκες του ιού στη φύση.
Τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με την ποικιλία. Μπορούν να εμφανιστούν στα φύλλα, στα στελέχη των φυτών και στους καρπούς. Στα φύλλα πολύ συχνά εμφανίζονται χλωρώσεις, μωσαϊκό, κατσάρωμα, παραμόρφωση του ελάσματος καθώς και στένωση.
Στους καρπούς της τομάτας συνήθως εμφανίζονται κίτρινοι ή καστανοί δακτύλιοι, ρυτίδωση καθώς και μη ομοιόμορφη ωρίμανση. Η ποσότητα, το μέγεθος και η ποιότητα των καρπών μειώνεται σημαντικά γεγονός που τους καθιστά μη εμπορεύσιμους. Συγκεκριμένα η μείωση στην παραγωγή μπορεί να κυμανθεί από 30-70%.
Για τον περιορισμό της εξάπλωσης και εμφάνισης του ιού σε μία υγιή καλλιέργεια θα πρέπει:
- Η είσοδος στην καλλιέργεια να γίνεται μόνο με καθαρά (πλυμένα) ρούχα. Τα ρούχα μπορούν να μολυνθούν ακόμα και κατά την κατανάλωση μολυσμένης τομάτας στο σπίτι.
- Να αποφεύγονται οι άσκοπες επισκέψεις στην καλλιέργεια και η επαφή με τα φυτά όπου δεν είναι απαραίτητο.
- Χρησιμοποίηση υγιών φυτών για φύτευση.
- Να ακολουθούνται οι κανόνες υγιεινής με σωστό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι ή με αλλά απολυμαντικά μέσα πριν και μετά την επαφή μας με τα φυτά. Συστήνεται η χρήση βούρτσας για τον σωστό καθαρισμό των νυχιών.
- Χρησιμοποίηση παπουτσιών, φόρμας και γαντιών μιας χρήσης από τους εργαζόμενους που εκτελούν τις διάφορες καλλιεργητικές εργασίες και αλλαγή αυτών μεταξύ διαφορετικών εγκαταστάσεων.
- Απολύμανση των παπουτσιών κατά την είσοδο αλλά και έξοδο από το θερμοκήπιο με ειδικό απολυμαντικό.
- Συχνή απολύμανση εργαλείων με εμβάπτιση σε διάλυμα χλωρίνης περιεκτικότητας 0,5% NaOCl ή Virkon® S ή αποβουτυρωμένου γάλακτος (τουλάχιστον 3,5% περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη).
- Καθαρισμός και απολύμανση του θερμιοκηπίου μετά από κάθε καλλιεργητική περίοδο.
- Μείωση κατά το δυνατόν της μετακίνησης των εργατών μεταξύ των διαφόρων τομέων της επιχείρησης.
Σε περίπτωση εντοπισμού μολυσμένου φυτού, κατόπιν εξέτασης από ειδικό εργαστήριο θα πρέπει:
- Να απομακρύνονται προσεκτικά τα μολυσμένα φυτά και να καταστρέφονται με προσοχή
- Να διαχειριζόμαστε κάθε μολυσμένο θερμοκήπιο σαν ξεχωριστή μονάδα και να μην χρησιμοποιούνται τα εργαλεία του ενός θερμοκηπίου σε άλλο.
- Οι εργασίες στην περιοχή στην οποία εντοπίστηκε το μολυσμένο φυτό θα πρέπει να λαμβάνουν χώρα τελευταίες.
- Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι τα ασυμπτωματικά φυτά δεν έχουν προσβληθεί από ιό καθώς η εκδήλωση των συμπτωμάτων πολλές φορές καθυστερεί κάποιες ημέρες.
Από την στιγμή που θα εμφανιστεί ο ιός σε μία περιοχή τα μέσα ελέγχου είναι πολύ περιορισμένα και βασίζονται στην καταστροφή των μολυσμένων φυτών και στην καλή υγιεινή. Υπάρχουν διαθέσιμοι μέθοδοι ελέγχου στους σπόρους όπως η μέθοδος ELISA και RT-PCR.
