Όσο πλησιάζει η τελευταία Κυριακή του Ιουλίου – φέτος «πέφτει» 27 του μηνός – οι περισσότεροι ντόπιοι στο Ρέθυμνο και την ενδοχώρα γνωρίζουν ότι για άλλη μια χρονιά θα πραγματοποιηθεί η περιβόητη «Στράτα του Ψηλορείτη». Μια ανάβαση που έχει καθιερωθεί τα τελευταία 16 χρόνια σχεδόν, και εκτός από τη μοναδική διαδρομή μέχρι την κορυφή του βουνού, στα 2.456 μ., στην εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, οι αναβάτες που παίρνουν μέρος ξέρουν πως θα ζήσουν και ένα αυθεντικό κρητικό κέρασμα με το τέλος της κατάβασής τους, στους πρόποδες του βουνού, στον λεγόμενο «Λάκκο του Μυγερού».
Πρόκειται για μια διοργάνωση που πλέον είναι εξ’ ολοκλήρου στα «χέρια» του Πολιτιστικού Συλλόγου Απανταχού Λιβαδιωτών ο «Τίμιος Σταυρός», για την οποία όπως μας εξήγησε μιλώντας στα «Ρ.Ν.» η πρόεδρός του Μαίρη Χνάρη, το ενδιαφέρον κάθε χρόνο είναι όλο και εντονότερο και μάλιστα η ίδια κάνει λόγο για συμμετέχοντες συχνά ετερόκλητους μεταξύ τους, με κοινό παρονομαστή όλων όμως την αγάπη για το βουνό. «Υπάρχουν φορές που έχουμε ξεπεράσει και τις 5.000 επισκέπτες. Συμμετέχουν και ντόπιοι και από άλλα μέρη της Κρήτης και της Ελλάδας και του εξωτερικού. Υπάρχουν και πολλοί επαναλαμβανόμενοι επισκέπτες και είναι άνθρωποι που πραγματικά αγαπούν το βουνό και ενδιαφέρονται. Φέρνουν και τα παιδιά τους πολλές φορές για να δουν τον τόπο, να νιώσουν την εμπειρία. Έρχονται και πολλοί έμπειροι ορειβάτες και αρχάριοι και άνθρωποι που δεν έχουν καμία σχέση, απλώς θέλουν να ανέβουν στο βουνό με ασφάλεια και ξέρουν ότι υπάρχει η διοργάνωση, υπάρχουν ομάδες διάσωσης που είναι διάσπαρτες σε όλη τη διαδρομή οπότε υπάρχει ασφάλεια σε αυτό. Υπάρχουν επίσης συμμετέχοντες που είναι Έλληνες του εξωτερικού, όπως και φέτος ας πούμε, που θα έρθουν κάποιοι άνθρωποι από τον Καναδά. Θα έρθουν για αυτόν τον λόγο αποκλειστικά. Η Στράτα προσελκύει διαφόρων ηλικιών ανθρώπους και «δένει» πολλούς διαφορετικούς μεταξύ τους. Το ίδιο το βουνό. Από παιδάκια μέχρι ηλικιωμένους. Με πολλή μεγάλη εμπειρία ή καθόλου. Με εξοπλισμό ή όχι. Οπότε θεωρούμε ότι είναι πολύ συμπεριληπτική δράση», εξηγεί χαρακτηριστικά η ίδια.
Το ραντεβού δίνεται στο καταφύγιο του «Λάκκου του Μυγερού», ένα σημείο που ανήκει στην ευρύτερη περιφέρεια του χωριού των Λιβαδίων, που λειτουργεί υπό τη φροντίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου και από εδώ ξεκινάει το συντομότερο και ασφαλέστερο κατά κοινή ομολογία μονοπάτι για την ανάβαση προς την κορυφή του Ψηλορείτη. Όπως εξηγεί η Μαίρη Χνάρη, «Στις 04:00 περίπου το πρωί, αρχίζει να μαζεύεται ο κόσμος στον Λάκκο του Μυγερού. Στις 05:00 αρχίζει επίσημα η ανάβαση. Φέτος θα υπάρχει mini bus που θα μεταφέρει τον κόσμο από εκεί που θα παρκάρει στο χωριό μέχρι το καταφύγιο. Και θα υπάρχει και σεκιούριτι που θα βοηθάει στη ρύθμιση της κυκλοφορίας».
Η ανάβαση προς τα 2.456 μ., την κορυφή της Κρήτης είναι για πολλούς μια μοναδική εμπειρία. Το τοπίο από τον Λάκκο του Μυγερού μέχρι τον Τίμιο Σταυρό, μεταμορφώνεται συνεχώς και παρουσιάζει έντονη ποικιλομορφία. Η θέα φυσικά στο τέλος αποζημιώνει και τον πιο κουρασμένο. Με το που φτάσουν οι αναβάτες της Στράτας στην κορυφή, μια διαδρομή που σύμφωνα με την κ. Χνάρη διαρκεί γύρω στις δυόμισι με τρεις ώρες, τελείται λειτουργία και οι συμμετέχοντες βγάζουν αναμνηστικές φωτογραφίες και φυσικά ξαποσταίνουν στο ψηλότερο σημείο της Κρήτης. «Σημαντικό είναι να έρχεται ο κόσμος οργανωμένος για να μην κουραστεί. Το βασικό είναι να φοράει κατάλληλα παπούτσια ή καλά αθλητικά ή ορειβατικά. Να προσέχει ειδικά στην αρχή της στράτας γιατί είναι το πιο απότομο κομμάτι. Θέλει αργά μικρά βήματα, να προσέχει που πατάει. Ειδικά αν δεν είναι έμπειρος κάποιος. Από κει και πέρα να φοράει ρούχα τέτοια ώστε να προσαρμόζεται στις αλλαγές θερμοκρασίες γιατί το πρωί έχει κρύο και μετά ζεσταίνει ο καιρός. Να έχει νερό μαζί του και κάποιο σνακ γλυκό σε περίπτωση που νιώσει αδυναμία. Να έχουν μακό μπλουζάκια ανοικτόχρωμα μαζί και να κρατάνε κάποιο αντιανεμικό ή φλις για το βράδυ. Βοηθάει επίσης να έχουν μαζί κάποιο μπατόν ή παραδοσιακή βέργα μαζί τους», συμβουλεύει η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Λιβαδίων, η οποία επίσης επισημαίνει πως η συμμετοχή στην εκδήλωση είναι ελεύθερη για το κοινό.
Βιωματική τυροκόμηση και υπαίθρια έκθεση φωτογραφίας
Μετά την ανάβαση, ακολουθεί η επιστροφή στο καταφύγιο. Οι συμμετέχοντες στην Στράτα όπως εξηγεί η κ. Χνάρη, με το που επιστρέψουν στον Λάκκο του Μυγερού κατά τα προηγούμενα χρόνια είχαν την ευκαιρία να βιώσουν ένα αληθινό κρητικό γλέντι με μουσική, πιλάφι, βραστό κρέας και άλλα παραδοσιακά κρητικά εδέσματα. Φέτος λόγω πολλών πενθών στο χωριό των Λιβαδίων, η κ. Χνάρη εξηγεί πως ως ένδειξη σεβασμού δεν θα πραγματοποιηθεί το καθιερωμένο γλέντι όμως το κέρασμα δεν θα λείψει. Και μάλιστα θα πραγματοποιηθούν και βιωματικές δραστηριότητες όπως τυροκόμηση αλλά και έκθεση παραδοσιακών προϊόντων, καθώς και έκθεση φωτογραφίας φυτών του Γεωπάρκου του Ψηλορείτη.
«Φέτος θα γίνει η Στράτα με μια διαφορά. Έχουμε πάρα πολλά πένθη στο χωριό. Οπότε στη μνήμη των ανθρώπων που έφυγαν δεν θα γίνει γλέντι. Είναι και αυτό κομμάτι της κουλτούρας και της παράδοσής μας. Και επιπλέον, η εκδήλωση θα γίνει και χωρίς αλκοόλ. Κάνουμε μια προσπάθεια μαζί με τον δήμο Μυλοποτάμου όπου πραγματοποιούμε μια εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κόσμου αναφορικά με το αλκοόλ», αναφέρει χαρακτηριστικά η Μαίρη Χνάρη και συμπληρώνει: «Στο καταφύγιο φέτος όπως και κάθε χρόνο θα έχουμε ζωντανή τυροκόμηση. Είναι μια βιωματική δραστηριότητα δηλαδή, η τυροκόμηση στον Ψηλορείτη που γίνεται από ντόπιους βοσκούς. Έχουμε στήσει το καζάνι, και γίνεται τυροκόμηση μπροστά στον κόσμο ο οποίος συμμετέχει, δοκιμάζει. Στο ίδιο σημείο, φέτος θα έχουμε και μια υπαίθρια έκθεση φωτογραφίας, την «flora mirabilis» – «τα θαυμαστά φυτά του Ψηλορείτη». Είναι από το Γεωπάρκο του Ψηλορείτη. Και μπορεί ο κόσμος να θαυμάσει φυτά που είναι πολύ σπάνια ή που είναι υπό εξαφάνιση. Και επίσης θα έχουμε και έκθεση τυροκομικών προϊόντων που είναι και το χαρακτηριστικό μας προϊόν σαν Λιβάδια».
Ακόμη, όπως αναφέρει η ίδια φέτος στην εκδήλωση θα βραβευτούν και τα παιδιά των Λιβαδίων που επέτυχαν στις πανελλήνιες εξετάσεις «σε μια προσπάθεια να ενισχύσουμε την εκπαίδευση και τη φιλομάθεια στην περιοχή», εξηγεί χαρακτηριστικά η κ. Χνάρη.
Η «άλλη» πτυχή του Ψηλορείτη
Σε αντίβαρο όσων γεγονότων «πληγώνουν» την κοινωνία της Κρήτης τις τελευταίες ημέρες, τέτοιου είδους εκδηλώσεις έρχονται να υπενθυμίσουν και την αυθεντική πλευρά των ντόπιων, που δεν είναι άλλη από τη φιλόξενη φύση τους και τη βαθιά σύνδεση που έχουν με τη φύση και την παράδοση.
Σημαντικό κομμάτι της Στράτας, λοιπόν, είναι η συμμετοχή των νέων του χωριού στο διοργανωτικό κομμάτι. Όπως εξηγεί η Μαίρη Χνάρη, καίριο ρόλο διαδραματίζουν οι νεαροί των Λιβαδίων, οι οποίοι συγκροτούν τη «συνοδεία του σταυρού», μια ομάδα η οποία δίνει το παρόν και βοηθάει σε όλα τα κομμάτια της εκδήλωσης. «Εμείς έχουμε μια παράδοση σε σχέση με τη Στράτα που δεν είναι πολύ γνωστή. Το Σάββατο το απόγευμα ξεκινάνε κάποια παιδιά από το χωριό, νεαροί των Λιβαδίων και πάνε πεζοί μέχρι τη Μονή Δισκουρίου. Από το Δισκούρι στο οποίο ανήκει και το εκκλησάκι της κορυφής του Ψηλορείτη, παίρνουν τον σταυρό, φεύγουν και πάνε πεζοί μέχρι το Λάκκο του Μυγερού. Είναι μια πολύ μεγάλη διαδρομή. Στην πραγματικότητα η εκδήλωση για μας στο χωριό ξεκινάει το Σάββατο το μεσημέρι. Για το ευρύ κοινό ξεκινάει την Κυριακή το πρωί. Ο σκοπός είναι να πάρουν τον σταυρό από εκεί και την «ευλογία» του πάτερ, να πάρουν τα πράγματα που θα χρειαστούν για να γίνει την άλλη μέρα η θεία λειτουργία, και το νόημα είναι να βοηθήσουν στην όλη διαδικασία κάνοντας μια «ιερή» διαδρομή που είναι και κάπως «καθαρτική». Έχει και μια πιο πνευματική διάσταση. Το κάνουν τα παιδιά με πάρα πολλή όρεξη. Λέγονται η «συνοδεία του σταυρού». Έχουν τα μπλουζάκια τους και είναι μια οργανωμένη ομάδα. Είναι διαφόρων ηλικιών παιδιά από δημοτικού και γυμνασίου μέχρι 20 – 25 χρονών. Και οι πατεράδες τους τους περιμένουν στον Λάκκο του Μυγερού το βράδυ του Σαββάτου που φτάνουν γύρω στις 11 – 12 το βράδυ, έχουν μαγειρέψει, έχουν κάτι ζεστό να φάνε γιατί κάνει και κρύο εκείνη των ώρα, τρώνε κάτι και συνεχίζουν για την κορυφή», περιγράφει η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου.
Τέλος, η ίδια τονίζει: «Το πιο βασικό είναι ότι ο κόσμος πάντα είχε μια αγάπη προς το βουνό, ένα πάθος να το διατηρήσει, να το φροντίσει, να το ζήσει. Οι ντόπιοι πραγματικά έχουν πάρα πολύ μεγάλη αγάπη για την εκδήλωση και με φιλόξενο πνεύμα καλούν τον κόσμο να έρθει. Και αναζητούν πάρα πολύ και την αλληλεπίδραση με τον κόσμο. Να γνωριστούν, να γίνει μια μίξη και να συζητηθούν πράγματα, να μάθουν πως όσοι δεν είναι από τα μέρη μας βλέπουν τον κόσμο μας».
