Εδώ και 3 χρόνια, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της περιοχής του Αποσελέμη αντικρίζουν ένα απόκοσμο θέαμα: νεκρά ψάρια παντού ή ψάρια που απεγνωσμένα δείχνουν να αναζητούν λίγο οξυγόνο εκτός νερού!
Κάθε χρόνο, οι επιστήμονες του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)- αν και δεν είναι αρμόδιοι για την παρακολούθηση των υδάτων στον Αποσελέμη- καλούνται να απαντήσουν στο τι κρύβεται τελικά πίσω από τη μαζική θανάτωση των ψαριών, κάτι που ακόμα και σήμερα αποτελεί έναν άλυτο γρίφο.
Και λέμε «άλυτο» για ποιο λόγο; Ενώ τις 2 προηγούμενες χρονιές, οι επιστήμονες κατέληγαν- μέχρι ένα σημείο- σε ένα συμπέρασμα, φέτος τα δεδομένα άλλαξαν.
Ο Δρ. Παντελής Καθάριος, διευθυντής Ερευνών στο Εργαστήριο Μικροβιολογίας Υδατοκαλλιεργειών στο ΕΛΚΕΘΕ αναφέρει στο Cretalive πως είναι ένα φαινόμενο που συναντάμε τα τελευταία 3 χρόνια, κάθε άνοιξη. Φέτος, λόγω των καιρικών συνθηκών με τις υψηλές θερμοκρασίες, το είδαμε να συμβαίνει πιο νωρίς από άλλες φορές. Πάντως, νεκρά ψάρια στον Αποσελέμη έχουμε κάποια στιγμή από Απρίλιο ως Ιούνιο.
Τι άλλαξε φέτος; Ο επιστήμονας του ΕΛΚΕΘΕ εξηγεί πως το 2022 και το 2023, κλήθηκε στο σημείο για να προβεί σε δειγματοληψίες κάποια 24ωρα αφού είχε εκδηλωθεί το φαινόμενο. Φέτος, όμως, βρέθηκε στον Αποσελέμη εν τη γενέσει του φαινομένου, τη Δευτέρα 22 Απριλίου. Τα προηγούμενα χρόνια, λοιπόν, διαπίστωνε πως το οξυγόνο στον Αποσελέμη ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα και συνεπώς δε δικαιολογούσε τη μαζική θανάτωση των ψαριών αφού συνήθως είναι ο κύριος λόγος για ένα αντίστοιχο φαινόμενο. Ερχόμαστε στο 2024, ωστόσο, και όταν ο Δρ. Π. Καθάριος έσπευσε στο σημείο, αφού επικοινώνησε μαζί του ο Δήμος Χερσονήσου, αντίκρισε νεκρά ψάρια στις όχθες και πολλά ζωντανά που προσπαθούσαν να βγάλουν το κεφάλι τους έξω από το νερό για να αναπνεύσουν. Είναι μία συμπεριφορά των ψαριών που υποδηλώνει πως υπάρχει έλλειψη οξυγόνου στο νερό. Αμέσως, με ένα οξυγονόμετρο διαπιστώθηκε πως τα επίπεδα οξυγόνου ήταν σχεδόν στο μηδέν!
Θεωρεί, λοιπόν, πως αντίστοιχη θα ήταν η εικόνα και τις 2 προηγούμενες χρονιές, όμως, όταν πια έγιναν οι μετρήσεις, το οξυγόνο είχε επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης, στα εργαστήρια του ΕΛΚΕΘΕ έφταναν τα ψάρια όταν πια είχαν σαπίσει και ήταν πιο δύσκολο να προχωρήσει η διαδικασία της ανάλυσης.
«Είμαστε σίγουροι πως η ανοξία σκότωσε τα ψάρια», αναφέρει. Όμως, αυτό που εξετάζεται πια είναι το τι προκάλεσε την ανοξία. Ο Δρ. Π. Καθάριος θεωρεί πως πιθανότερη αιτία είναι η άνθιση φυτοπλαγκτόν. Πιθανότατα δεν πρόκειται για τοξικούς οργανισμούς, όπως αρχικά είχε θεωρηθεί, και η θνησιμότητα των ψαριών οφείλεται σε περιβαλλοντικούς λόγους. Συνήθως η απότομη και υπερβολική ανάπτυξη φυτοπλαγκτονικών οργανισμών ακολουθείται από απότομη πτώση του διαλυμένου οξυγόνου στο νερό που οδηγεί σε ασφυξία των ψαριών που δεν μπορούν να διαφύγουν από τα νερά αυτά. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα φυσικό φαινόμενο που αν δεν αναλυθεί και εξηγηθεί πλήρως θα το συναντάμε κάθε Άνοιξη. Δηλαδή, θα βλέπουμε κάθε χρόνο ψάρια να πεθαίνουν στον Αποσελέμη χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό, απλώς θα συμβαίνει!
Ο επιστήμονας του ΕΛΚΕΘΕ αναφέρει πως αν δεν υπάρξει ανανέωση του νερού ή κάποιου άλλου τύπου παρέμβαση, όπως ο αερισμός του νερού με τεχνικά μέσα όταν παρατηρείται απότομη πτώση του οξυγόνου, το φαινόμενο θα είναι ανεξέλεγκτο.
Τα προηγούμενα χρόνια, στο ΕΛΚΕΘΕ συνεργάστηκαν εργαστήρια και επιστήμονες από διάφορους κλάδους, προχώρησαν στη μελέτη του περιβαλλοντικού DNA, δηλαδή όλων των οργανισμών που «συμμετείχαν» στο φαινόμενο. Έγινε μία σειρά από εξετάσεις που δεν κατέληξαν ποτέ στο συμπέρασμα ότι υπάρχει παθογόνος παράγοντας στο συγκεκριμένο φαινόμενο. Για ακόμα μια φορά, δεν φαίνεται να υπάρχουν λύματα λόγω της απουσίας δυσοσμίας αλλά και λόγω της επαναληψιμότητας του φαινομένου σε εποχιακή βάση.
Αντίστοιχες προσπάθειες για να εξηγηθεί το φαινόμενο γίνονται, παράλληλα, και από τον υπηρεσιακό φορέα που είναι αρμόδιος για το φράγμα.
Για να εντοπιστεί η… ρίζα του κακού, ποιος οργανισμός- έστω και μη τοξικός/ παθογόνος- ευθύνεται για την έλλειψη οξυγόνου και τη θανάτωση των ψαριών, θα πρέπει να γίνεται μία συστηματική παρακολούθηση, όχι να προσπαθούμε να βρίσκουμε λύσεις εκ των υστέρων και με αποσπασματικό τρόπο.
Αυτό είναι μία απόφαση που πρέπει να ληφθεί σε κεντρικό επίπεδο.
