Tuta absoluta ή φυλλορύκτης της τομάτας.
Η Τούτα, Tuta absoluta είναι ένα μικρολεπιδόπτερο που πρωτοεμφανίστηκε στην
Ελλάδα το 2009 και μέσα σε λίγα χρόνια εξελίχθηκε στον καταστροφικότερο εχθρό
της καλλιέργειας της τομάτας.
Το έντομο μεταφέρθηκε από τη Λατινική Αμερική στην Ευρώπη μέσω του εμπορίου
αγροτικών προϊόντων. Αναπτύσσει ταχύτατα υψηλούς πληθυσμούς προκαλώντας
μεγάλες ζημιές και αποκτά γρήγορα ανθεκτικότητα στα χρησιμοποιούμενα
εντομοκτόνα.
Έχει προτίμηση στην τομάτα και δευτερευόντως στη μελιτζάνα, την πιπεριά,
την πατάτα και τα άλλα της οικογένειας των σολανωδών προσβάλλοντας επίσης και
τα σολανώδη ζιζάνια (στίφνος, τάτουλας, γερμανός κτλ).
Αντιμετωπίζεται ευκολότερα στην καλλιέργεια θερμοκηπίου και εξαιρετικά δύσκολα
σε υπαίθριες καλλιέργειες και είναι η αιτία που οι παραγωγοί εγκαταλείπουν τα
τελευταία χρόνια την καλλιέργεια υπαίθριας τομάτας σε κάποιες περιοχές
(Πελοπόννησος, Κρήτη, Δυτική Ελλάδα).
Στις κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας η Τούτα είναι δραστήρια όλο το χρόνο.
Οι πεταλούδες της (ενήλικα έντομα) είναι δραστήριες τη νύχτα (νυχτόβιες), ενώ την
ημέρα κρύβονται σε προφυλαγμένες θέσεις (κάτω από τα φύλλα, κάτω από υλικά
εδαφοκάλυψης κτλ).
Η θηλυκή πεταλούδα γεννά τα αυγά στα φύλλα (250-260 αυγά η κάθε πεταλούδα).
Οι προνύμφες (σκουλήκια) που γεννιούνται από τα αυγά, κάνουν στοές σε φύλλα,
καρπούς και βλαστούς και όταν ωριμάσουν βγαίνουν από τις στοές και νυμφώνονται
(χρυσαλίδες) συνήθως στο έδαφος.
Οι ζημιές είναι άμεσες από τις στοές-τρύπες στον καρπό (μη εμπορεύσιμοι καρποί)
και έμμεσες από την καταστροφή των φύλλων. Σε έντονες προσβολές, όταν η Τούτα
αναπτύξει υψηλούς πληθυσμούς πρώιμα, η ζημιά σε καλλιέργειες τομάτας μπορεί να
φτάσει στο 100%. H Tuta μπορεί να προσβάλει τη τομάτα σε οποιοδήποτε στάδιο
από το φύτρωμα και μετά.
Η Τούτα έχει αναπτύξει ήδη ανθεκτικότητα σε ορισμένα νέα εντομοκτόνα, λόγω
κακής χρήσης τους (μη εναλλαγή) τα προηγούμενα χρόνια στα θερμοκήπια τομάτας
(Ιεράπετρα, Πρέβεζα, Πελοπόννησος). Απαιτείται ολοκληρωμένη
φυτοπροστασία για την αντιμετώπιση του εντόμου, που βασίζεται εκτός από τους
ψεκασμούς και στη λήψη καλλιεργητικών μέτρων και μεθόδων παγίδευσης ή/και
εξαπόλυση ωφέλιμων εντόμων.
Προληπτικά μέτρα βιολογικής αντιμετώπισης της Tuta absoluta.
- ΤΟΜΑΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ
Εντομοστεγή δίχτυα στα ανοίγματα (παράθυρα οροφής και πλευρικά) αλλά
δυσχεραίνουν τον αερισμό και προκαλούν υψηλές θερμοκρασίες στο
θερμοκήπιο από Μάιο μέχρι Σεπτέμβριο.
Προθάλαμος στην είσοδο του θερμοκηπίου (2 πόρτες για είσοδο στο
θερμοκήπιο)
Φύτευση φυταρίων τομάτας απαλλαγμένων από προσβολές Τούτας
Καταστροφή των ζιζανίων εντός και περιμετρικά του θερμοκηπίου
Σχολαστική απομάκρυνση και καταστροφή των υπολειμμάτων της
καλλιέργειας
Η επόμενη καλλιέργεια τομάτας να φυτεύεται τουλάχιστον 5-6 βδομάδες μετά
την προηγούμενη απεντόμωση και απολύμανση του θερμοκηπίου πριν τη νέα
καλλιέργεια (εντομοκτόνα ευρέως φάσματος και φορμόλη ή απολυμαντικά)
- ΤΟΜΑΤΑ ΥΠΑΙΘΡΙΑ
Οτιδήποτε έχει εφαρμογή από τα προηγούμενα μέτρα (υγιή φυτάρια, καταστροφή
ζιζανίων και υπολειμμάτων, χρονική απόσταση για νέα καλλιέργεια) και επιπλέον:
√ αν υπάρχει δυνατότητα, χρήση των πιο απομονωμένων χωραφιών για
καλλιέργεια, μακριά από άλλες καλλιέργειες ντομάτας
√ όργωμα πριν τη φύτευση για να καταστραφούν οι πιθανές χρυσαλίδες Τούτας στο
έδαφος
Χημική αντιμετώπιση – ψεκασμοί για την καταπολέμηση της Τούτας.
Αρχικά λίγες ώρες πριν τη φύτευση, γίνεται ένας προληπτικός ψεκασμός των
φυταρίων στους δίσκους, με βιολογικό εντομοκτόνο (βάκιλος Θουριγγίας στη
μέγιστη δόση).
Μετά το φύτεμα της καλλιέργειας, πρέπει να γίνεται συνεχής παρακολούθηση των
πτήσεων της Touta absoluta με φερομονικές παγίδες τύπου Δέλτα. Οι παγίδες
τοποθετούνται στο ύψος της κορυφής των φυτών. Σε περίπτωση διαπίστωσης της
παρουσίας του εντόμου στις παγίδες, ξεκινούν άμεσα οι ψεκασμοί.
Tuta absoluta και ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα:
Επειδή η Tuta absoluta αναπτύσσει πολύ εύκολα ανθεκτικότητα στα εντομοκτόνα,
λόγω των πολλών γενεών της (επιβιώνουν άτομα από την έκθεση στα εντομοκτόνα
και μεταφέρουν στους απογόνους τους νέους γενετικούς μηχανισμούς αποτοξίνωσης)
πρέπει να γίνεται συνεχής εναλλαγή εντομοκτόνων με διαφορετικό τρόπο δράσης
σε κάθε γενιά.
Επειδή η κάθε γενιά της Τούτας διαρκεί 28-38 μέρες και υπάρχει αλληλεπικάλυψη
γενεών, δεν πρέπει να γίνεται επαναλαμβανόμενη χρήση ενός εντομοκτόνου (ή
ίδιας ομάδας) για διάστημα μεγαλύτερο από 20-25 μέρες.
Σε διαφορετική περίπτωση το εντομοκτόνο θα πάψει να είναι αποτελεσματικό για την
Τούτα. Ήδη στις κύριες περιοχές της Ελλάδας που παράγεται τομάτα, κάποια νέα
εντομοκτόνα πλέον δεν ελέγχουν την Τούτα.
Εγκεκριμένα εντομοκτόνα για την τομάτα στην καταπολέμηση της Τούτας:
Συμβατικά εντομοκτόνα εγκεκριμένα στην τομάτα:
- αβερμεκτίνες: α) emamectin benzoate (Affirm) και β) abamectin (Vertimec, Invert
κτλ) - spinosad ( Laser )
- metaflumizone ( Alverde )
- indoxacarb ( Steward )
- chlorantraniliprole ( Altacor )
Κάθε κατηγορία (1-5) είναι διαφορετική ομάδα εντομοκτόνων.
Πρακτικά η Τούτα δεν πρέπει να ψεκάζεται πάνω από 2 φορές με εντομοκτόνο ίδιας
ομάδας σε κάθε γενιά και όχι πάνω από 3 φορές στην καλλιεργητική περίοδο με το
ίδιο εντομοκτόνο.
To Steward έχει παρόμοιο τρόπο δράσης με το Alverde και πρέπει να
χρησιμοποιούνται με χρονική απόσταση.
Έίναι εκλεκτικά εντομοκτόνα και βλάπτουν σε μικρό βαθμό τα ωφέλιμα έντομα των
αγρών.
Τα Laser, Steward, Altacor δρουν καλύτερα στην Tuta όταν συνδυάζονται με φυτικό
λάδι – προσκολλητικό (προσοχή για πιθανές τοξικότητες σε θερμοκρασίες άνω των
30 ο C).
Όλα τα παραπάνω εντομοκτόνα θανατώνουν μόνο προνύμφες (όχι αυγά ή
πεταλούδες). Έχουν διελασματική δράση και εισχωρούν στο φύλλο (εντός του
οποίου βρίσκεται προστατευμένη η προνύμφη) γι’ αυτό είναι υψηλής
αποτελεσματικότητας.
Βιολογικά εντομοκτόνα στην τομάτα: - βάκιλος Θουριγγίας (Bactospeine κτλ)
- αζαντιρακτίνη (Azatin, Neem oil και παράγωγά του)
- άλατα λιπαρών οξέων Κ
- διάφορα αιθέρια έλαια και εκχυλίσματα φυτών με δράση σε αυγά ή ακμαία της Tuta
Τα βιολογικά εντομοκτόνα είναι απλά επαφής (εκτός της αζαντιρακτίνης που έχει
διασυστηματική δράση) χωρίς να εισχωρούν στο φύλο οπότε και μικρής ως
μέτριας αποτελεσματικότητας για την Τούτα.
Η στρατηγική ψεκασμών για την Tuta στην τομάτα συνοψίζεται στα εξής:
Όταν διαπιστωθεί η έναρξη παρουσίας της Τούτας από τις φερομονικές
παγίδες (έναρξη συλλήψεων), άμεσοι ψεκασμοί με βιολογικά εντομοκτόνα
(πχ βάκιλος Θουριγγίας στη μέγιστη δόση) ή abamectin. Έτσι κερδίζουμε
χρόνο ώστε να χρησιμοποιηθούν τα δραστικότερα εντομοκτόνα αργότερα.
Όταν αρχίσουν να παρατηρούνται προσβολές στα φύλλα (στοές), έναρξη
ψεκασμών με τα πιο δραστικά εντομοκτόνα και συνεχής εναλλαγή τους κάθε
7-10 μέρες.
Αν αρχίσουν να παρατηρούνται έντονες προσβολές στα φύλλα ή/και
προσβολές καρπών μπορεί για μικρό χρονικό διάστημα να πυκνώσουν οι
ψεκασμοί ή/και να χρησιμοποιηθούν συνδυασμοί των εντομοκτόνων (πχ
Altacor + abamectin). Επίσης βοηθά η συνδυαστική χρήση εντομοκτόνων με
άλλα σκευάσματα του εμπορίου (έλαια και εκχυλίσματα) που έχουν δράση
στο αυγό ή το ακμαίο της Tuta.
Προς το τέλος της καλλιεργητικής περιόδου (τελευταίο μήνα) μπορεί να
χρησιμοποιηθεί και συνδυασμός των παραπάνω εντομοκτόνων με
πυρεθρίνη (ως ακμαιοκτόνο) για δράση και στην πεταλούδα.
Δεν πρέπει να γίνεται χρήση πυρεθρινών νωρίς, γιατί
δημιουργούν εξάρσεις άλλων εντόμων (τετράνυχοι κτλ), στην υπαίθρια
τομάτα θανατώνουν τα ωφέλιμα έντομα που είναι θηρευτές της Tuta, ενώ
είναι απαγορευτικές για τους βομβίνους στο θερμοκήπιο λόγω
υπολειμματικότητας.
Η χρήση των μεθόδων μαζικής παγίδευσης και η μέθοδος του κομφούζιου:
Σε περίπτωση χρήσης μεθόδων μαζικής παγίδευσης ή κομφούζιου, με τις πρώτες
συλλήψεις στις φερομονικές παγίδες τύπου Δέλτα, εγκαθίστανται οι παγίδες ή οι
εξατμιστήρες. Οι δύο αυτές μέθοδοι χρησιμοποιούνται μόνο στη θερμοκηπιακή
τομάτα.
ΜΕΘΟΔΟΣ ΜΑΖΙΚΗΣ ΠΑΓΙΔΕΥΣΗΣ
Η μαζική παγίδευση χρησιμοποιείται για τη μείωση του ενεργού πληθυσμού της Tuta
absoluta.
Τοποθετούνται παγίδες νερού για Tuta του εμπορίου ή αυτοσχέδιες παγίδες
νερού, με κάψουλες φερομόνης. Περιέχουν νερό και κάποιο φυτικό λάδι (πχ
ελαιοκράμβης ή ηλίανθου) ή απορρυπαντικό πιάτων ως επιφανειοδραστικό για να
βυθίζονται οι αρσενικές πεταλούδες Τούτας στο νερό. Εγκαθίστανται 2-5 παγίδες
ανά στρέμμα σε απόσταση 20-25 μέτρων η μία από την άλλη. Η κάψουλα
φερομόνης πρέπει να αντικαθίσταται κάθε μήνα.
ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΟΜΦΟΥΖΙΟΥ
Η μέθοδος κομφούζιο στοχεύει στην παρεμπόδιση σύζευξης (μη συνεύρεση για
γονιμοποίηση) των αρσενικών με τις θηλυκές πεταλούδες της Tuta.
Χρησιμοποιούνται διαχυτήρες ελεγχόμενης αποδέσμευσης συνθετικών φερομονών
της Tuta (80-100 διαχυτήρες ανά στρέμμα) που παρεμποδίζουν τα ακμαία αρσενικά
να εντοπίσουν τα θηλυκά. Υπάρχουν εμπορικά διαθέσιμοι διαχυτήρες στην ελληνική
αγορά. Οι διαχυτήρες φερομονών πρέπει να εγκατασταθούν στο θερμοκήπιο λίγο
πριν τη φύτευση της καλλιέργειας ή το αργότερο την ημέρα της φύτευσης.
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΩΦΕΛΙΜΩΝ
ΕΝΤΟΜΩΝ ΣΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ
Η βιολογική καταπολέμηση της Tuta absoluta στο θερμοκήπιο γίνεται με συνεχείς
εξαπολύσεις ωφέλιμων αρπακτικών εντόμων κυρίως Macrolophus pygmaeus
και Nesidiocoris tenuis (εμπορικά σκευάσματα), τα οποία τρώνε αυγά και προνύμφες
της Tuta absoluta.
Η χρήση των ωφελίμων εντόμων πρέπει να ξεκινά από τα πρώτα στάδια τις
καλλιέργειας (ένα μήνα μετά τη φύτευση) και να διατηρούνται εντός του
θερμοκηπίου ευνοϊκές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας για τα ωφέλιμα.
Στην περίπτωση χρήσης ωφέλιμων εντόμων μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελάχιστα
εντομοκτόνα στην καλλιέργεια και σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ
Στη βιολογική καλλιέργεια τομάτας για την αντιμετώπιση της Tuta absoluta
ακολουθούνται συνδυαστικά τα εξής από όσα προαναφέρθηκαν:
προληπτικά καλλιεργητικά μέτρα
μαζική παγίδευση
παρεμπόδιση σύζευξης (κομφούζιο)
ψεκασμοί με βιολογικά εντομοκτόνα κατά της Tuta
εξαπολύσεις ωφελίμων εντόμων
Όλα τα παραπάνω ισχύουν και στην περίπτωση των άλλων καλλιεργειών που
προσβάλλονται από την Τούτα (μελιτζάνα κτλ) χρησιμοποιώντας
τα εγκεκριμένα εντομοκτόνα για Touta absoluta της κάθε καλλιέργειας.
Η χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων πρέπει να γίνεται πάντα σύμφωνα με
τις οδηγίες της ετικέτας. Τα στοιχεία που αναφέρονται στην ιστοσελίδα έχουν
ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση τις
αναγραφόμενες, επί της ετικέτας, οδηγίες χρήσεως. Ο καλλιεργητής θα πρέπει να
απευθύνεται πάντα στους γεωπόνους που έχουν ειδικές γνώσεις για τη χρήση
φυτοπροστατευτικών σκευασμάτων και να συμβουλεύεται πάντα τις οδηγίες της
ετικέτας που συστήνει ο εκάστοτε κατασκευαστής.
Η ΒΙΟ.ΖΩ.ΕΛ. ΣΠΥΡΙΔΑΚΗΣ Α.Β.Ε.Ε. & οι γεωπόνοι της, σε Πέραμα,
Σφακάκι, Σπήλι, Μεσοχωριό και Μαλάδες Ηρακλείου, προτείνουν οικονομικά και
υψηλής ποιότητας λιπάσματα των εταιρειών:
VITA CHEMIE/ FERTIBERIA / MEDILCΟ
Για τη σωστή χρήση των λιπασμάτων σε κάθε καλλιέργεια, μπορείτε να
συμβουλευτείτε τους γεωπόνους μας, οι οποίοι θα σας κατευθύνουν και θα σας
προτείνουν την κατάλληλη και πιο συμφέρουσα λύση για τις δικές σας ανάγκες.
ΤΗΛΕΦΩΝΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ: ΠΕΡΑΜΑ 28340-22230, ΣΦΑΚΑΚΙ: 28430- 74630, 6973011359,6986839730
