Ο εμπλουτισμός των εδαφών μας με οργανικά λιπάσματα, η δυναμική καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών, αλλά και οριστική εγκατάλειψη της χημικής ζιζανιοκτονίας και του φρεζαρίσματος είναι το τρίπτυχο της “ασπίδας σωτηρίας” της Κρήτης για την ελαιοκομία και την αμπελοκαλλιέργεια, αλλά και γενικότερα για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή στο νησί μας.
Αυτές είναι οι πολύτιμες συμβουλές του γεωπόνου, συμβούλου βιολογικών καλλιεργειών και γεωτεχνικού συμβούλου της Greenpeace Ηλία Κανταρού, που μίλησε στο neakriti.gr, στέλνοντας αισιόδοξα μηνύματα ως προς την αντίσταση των Κρητικών στην αλλαγή του κλίματος, αρκεί από τώρα να αλλάξουμε τη λογική της εντατικής καλλιέργειας και να επιστρέψουμε σε παραδοσιακές μεθόδους, κάνοντας πράξη τη γεωργία των προγόνων μας για να “φτιάξουμε” εδάφη που θα συγκρατούν νερό, στα χρόνια της μεγάλης ξηρασίας!
«Κανένας υπουργός και καμία κυβέρνηση δεν πήρε κάποια μέτρα ουσιαστικά μέχρι σήμερα για να τονώσει τη γεωργία στην Ελλάδα», λέει στο ξεκίνημα της κουβέντας μας ο Ηλίας Κανταρός, κάνοντας αρχικά την επισήμανση ότι στη χώρα μας χρειάζεται η χάραξη μιας εθνικής αγροτικής πολιτικής.
«Για την καλλιέργεια της ελιάς ως προς την κλιματική αλλαγή έχουμε δύο παράγοντες: Ο ένας έχει να κάνει με τη λειψυδρία και ο άλλος παράγοντας έχει να κάνει με τις θερμοκρασίες και τις βροχοπτώσεις. Δηλαδή, μεταφέρεται πια το φαινόμενο της βροχής διάσπαρτο μέσα στον χρόνο, χωρίς να σημαίνει ότι μειώνεται η ποσότητα της βροχής. Δηλαδή, μπορεί να έχουμε την ίδια ποσότητα βροχής σε βάθος χρόνου, αλλά αυτή η βροχή να εστιάζεται σε κάποιες συγκεκριμένες περιόδους. Αυτό σημαίνει, λοιπόν, αυτόματα ότι αυτή η βροχή δε θα είναι ποτέ χρήσιμη για μας. Τη χάνουμε. Γιατί οι υπόγειες δεξαμενές στην περιοχή της Κρήτης έχουν συγκεκριμένη χωρητικότητα. Οπότε η περίσσια βροχή που θα πέφτει σε συγκεκριμένες περιόδους θα χάνεται»…
Για το θέμα των θερμοκρασιών, ο γεωπόνος Ηλίας Κανταρός λέει χαρακτηριστικά: «Αν οι θερμοκρασίες είναι τέτοιες ώστε να μην έχουμε περιόδους ψύχους, η ελιά αδυνατεί να διαφοροποιήσει οφθαλμούς. Η ελιά χρειάζεται συγκεκριμένες θερμοκρασίες τον χειμώνα – δηλαδή γύρω στους 7 βαθμούς – για να μπορέσει να διαφοροποιήσει τους οφθαλμούς της και να έχουμε την επόμενη χρονιά παραγωγή».
Τι μπορούμε να κάνουμε
Μπορούμε εμείς να κάνουμε κάτι; Ο γεωπόνος Ηλίας Κανταρός είναι σαφής και κατηγορηματικός: «Για τη λειψυδρία, πρέπει να αλλάξει τελείως το παραγωγικό μοντέλο: Δηλαδή, η ελιά τα παλαιότερα χρόνια στην Κρήτη και στην υπόλοιπη Ελλάδα συγκαλλιεργούνταν με τα ψυχανθή. Έβαζαν όσπρια στα λιόφυτα και είτε έβαζαν τα ζώα να βοσκήσουν είτε τα έπαιρναν για το σπίτι τους. Αυτή η πρακτική έχει σταματήσει. Αν δεν εμπλουτίσουμε λοιπόν το έδαφος με οργανική ουσία, να μπορεί να συγκρατήσει μεγαλύτερη ποσότητα νερού, το πρόβλημα θα είναι ολοένα και μεγαλύτερο».
Ο Ηλίας Κανταρός επισημαίνει: «Υπάρχουν εδάφη που πάνε για ερημοποίηση. Άρα, να αλλάξει το μοντέλο παραγωγής. Να σπρωχτεί ο κόσμος στην καλλιέργεια των ψυχανθών ή την καλλιέργεια κτηνοτροφικών φυτών κάτω από τις ελιές, για να μεγαλώσει οπωσδήποτε η οργανική ουσία στο έδαφος, να μπορεί να συγκρατήσει περισσότερο νερό».
Εξάλλου, ο γνωστός επιστήμονας συνεχίζει επίσης λέγοντας: «Η συνεχής κατεργασία του εδάφους δεν είναι επιθυμητό από την ελιά. Διότι η ελιά δε χρειάζεται να περνάμε με φρέζες συνέχεια για να καθαρίζουμε το χωράφι. Η χλωρή λίπανση λοιπόν. Ή μία καλλιέργεια ψυχανθών για τα ζώα μας ή για το σπίτι μας θα μπορέσει να μας μειώσει πολύ τον φόρτο των άγριων χόρτων που φυτρώνουν από κάτω. Αυτά τα χόρτα άμα συνεχίσουμε αυτές τις μεθόδους, επειδή η δυναμικότητα του κάθε σπόρου έχει μια ημερομηνία λήξης, ο σπόρος και των άγριων χόρτων χάνει τη δυναμικότητά του στα επόμενα χρόνια. Έτσι, καλλιεργώντας εμείς είτε για τα ζώα μας, είτε για μας, είτε για να τα ενσωματώσουμε, ουσιαστικά μπλοκάρουν αυτά τα χόρτα και σε βάθος πενταετίας ή εξαετίας θα δούμε ότι δεν έχουμε ούτε το 1/5 των χόρτων που είχαμε».
Εξάλλου, συνεχίζοντας χαρακτηρίζει ως “χαζό” το γεγονός ότι «το κόστος της κτηνοτροφίας στην Κρήτη έχει αυξηθεί κατακόρυφα, γιατί όλες οι ζωοτροφές έρχονται απ’ έξω. Είναι νησί. Άρα, κάποια στιγμή θα πρέπει, τουλάχιστον ένα μέρος της ζωοτροφής των αιγοπροβάτων, να καλύπτεται από την ντόπια παραγωγή»!
Όσο για τα ζιζανιοκτόνα, ο ίδιος είναι κατηγορηματικός: «Βάσει της νέας ΚΑΠ, είμαστε αναγκασμένοι να μειώσουμε τα φυτοφάρμακα μέχρι και 50% μέχρι το 2030. Άρα πρέπει να βρούμε καλλιεργητικά μέτρα και τρόπους για να κάνουμε αυτή τη μείωση. Άρα, για να κόψω το φυτοφάρμακο για τον δάκο ή για κάτι άλλο, θα πρέπει να βρω κάποια άλλη μέθοδο με την οποία θα υποκαταστήσω το φυτοφάρμακο».
Ποτιστικές ελιές ή ξηρικές;
Ο Ηλίας Κανταρός για τις ποτιστικές ελιές λέει πως «η άρδευση θα πρέπει να γίνεται πιο ορθολογικά. Δηλαδή να χρησιμοποιούν άρδευση με σταγόνες και να αφήσουμε τα ποτίσματα με το λάστιχο»…
Όσο για τις ξηρικές ελιές, λέει κατηγορηματικά: «Η ελιά δεν είναι μια ποτιστική καλλιέργεια. Δηλαδή, αυτό που έχει γίνει σε πολλές περιοχές της Ελλάδος με την υπερβολή στο πότισμα της ελιάς είναι λάθος. Η ελιά μπορεί να χρειαστεί νερό σε κάποιες συγκεκριμένες περιόδους υπερβολικής ξηρασίας. Πότισμα μπορεί να χρειαστεί περισσότερο η επιτραπέζια ελιά που εμείς τη θέλουμε να είναι μεγάλη, να είναι “τροφαντή”. Οι ξηρικές ελιές, άμα αφηθούν στη μοίρα τους και δε μεγαλώσουμε την οργανική ουσία του εδάφους και δεν μπούμε στη διαδικασία τα εδάφη μας να συγκρατούν περισσότερο νερό, ναι είναι καταδικασμένες».
Εξάλλου, ο γεωπόνος Ηλίας Κανταρός λέει πως η Κρήτη, λόγω του τουρισμού, είναι σε πολύ πιο πλεονεκτική θέση σε σχέση με άλλες περιοχές της χώρας.
«Γιατί να μη φεύγει ο τουρίστας από την Κρήτη με ένα πεντόλιτρο δοχείο λάδι; Αλλά αυτό θέλει διατροφική πολιτική. Δηλαδή, να τονώσεις την τοπική παραγωγή μέσω μάρκετινγκ»…
Στο σημείο αυτό, λέει: «Είναι τρελό να έρχεσαι στην Κρήτη και να βλέπεις στα σούπερ-μάρκετ να υπάρχει ντομάτα υδροπονική από την Πολωνία»…
Καταλήγοντας, ο γεωπόνος και σύμβουλος βιολογικών καλλιεργειών τάσσεται υπέρ των οικολογικών σχημάτων. «Το θέμα είναι όμως πώς θα εφαρμοστούν τα οικολογικά σχήματα. Γιατί μέχρι τώρα έχουμε την καταπληκτική ικανότητα σε αυτή τη χώρα, οτιδήποτε χρήσιμο να τα εξουδετερώνουμε. Δηλαδή, αν τα οικολογικά σχήματα εφαρμοστούν όπως πρέπει, σαφώς και θα έχουμε σημαντικά οφέλη και για την ελιά. Γιατί σε καλύπτει να κάνεις χλωρές λιπάνσεις και σε καλύπτει να κάνεις καταπολέμηση με τις παγίδες».
Δημητριακά που τα θυμούνται μόνο οι παππούδες μας
Μάλιστα, αμέσως παρακάτω ο Ηλίας Κανταρός αποκαλύπτει: «Η Κρήτη είναι μία από τις πιο πλούσιες περιοχές σε όσπρια! Δηλαδή, στη Μεσαρά υπάρχουν όσπρια που δεν τα έχει δει ανθρώπινο μάτι. Μόνο οι παππούδες τα βλέπανε. Δηλαδή, υπάρχουν ποικιλίες οσπρίων, οι οποίες είναι εγκλιματισμένες να μπορούν να ευδοκιμούν στο ξηροθερμικό κλίμα της Κρήτης και στις κλιματικές συνθήκες της Κρήτης, οι οποίες είναι εκπληκτικές. Υπήρχε παλιότερα πρόγραμμα και είχαν καταγραφεί αυτές οι ποικιλίες. Αλλά επειδή τελείωσε αυτό το πρόγραμμα, χάθηκαν οι ποικιλίες. Δηλαδή, η Κρήτη δεν είναι ένας τόπος φτωχός από γηγενή φυτά. Είναι πάρα πολύ πλούσιος και σε φυτά δικά της, που δεν υπάρχουν σε άλλες περιοχές της Ελλάδας».
